Erfgoedvrijwilligersprijs 2024

Op 13 december reikt minister Eppo Bruins de Erfgoedvrijwilligersprijs 2024 uit in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. De prijs is door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het leven geroepen om vrijwilligersteams die zich uitzonderlijk inzetten voor het cultureel erfgoed in Nederland te belonen. Vrijwilligersteams kunnen tussen 1 en 22 september genomineerd worden.

De winnaars van 2023 nemen de prijs in ontvangst op een podium.

De erfgoedsector kan niet zonder toegewijde vrijwilligersteams: mensen die zich inzetten om ons cultureel erfgoed in leven te houden en te ontsluiten voor het grote publiek. Om hen in het zonnetje te zetten, financieel te ondersteunen én om meer ruchtbaarheid aan de noodzaak van vrijwilligers in de erfgoedsector te geven, is de Erfgoedvrijwilligersprijs in het leven geroepen.

“Erfgoedvrijwilligers zorgen ervoor dat de rijkdom van ons erfgoed behouden blijft. Ze laten zien hoe springlevend en gevarieerd erfgoed eigenlijk is. Ze brengen het erfgoed bij de mensen. Toepasselijk, want erfgoed draait om mensen. Het gaat over vroeger, over nu, maar vooral ook over wat we willen doorgeven aan volgende generaties. Dat is mensenwerk. En dat doen we met zijn allen.”

Robbert Dijkgraaf (tijdens de uitreiking vorig jaar)

Nieuwe opzet

Dit jaar wordt de prijs voor de vijfde keer uitgereikt. Dit jaar wordt per provincie één winnaar gekozen. Alle provinciale winnaars worden uitgenodigd voor de uitreiking in Den Haag. Ook vanuit het Caribisch deel van Nederland wordt één finalistenteam afgevaardigd. De uiteindelijke winnaars worden gekozen door het juryoordeel en de publieksstemmen te combineren. Ze ontvangen op 13 december in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag de Erfgoedvrijwilligersprijs uit handen van minister Eppo Bruins.

Erfgoedvrijwilligersprijs

Het winnende team krijgt een cheque van 10.000 euro; deels vrij te besteden (bijvoorbeeld aan teamactiviteiten) en deels ter bevordering van kennisoverdracht op het gebied van het vrijwilligerswerk. Voor de nummers twee en drie is een cheque beschikbaar van 5.000 euro; op dezelfde manier te besteden. Daarnaast wordt er een professionele video gemaakt van alle provinciale finalistenteams. Deze waardevolle toegift mag het team rechtenvrij hergebruiken, om het werk waar zij zo trots op zijn met de wereld te delen.

Nomineren en stemmen

Vanaf 1 september (t/m 22 september) kunnen vrijwilligersteams op erfgoedvrijwilligersprijs.nl genomineerd worden om mee te dingen naar de felbegeerde prijs. Vervolgens komt een onafhankelijke jury, onder leiding van juryvoorzitter Ingrid van Engelshoven (oud-minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), bij elkaar om uit de finalisten hun top 3 te selecteren. Het juryoordeel weegt 50% mee. De andere 50% van het oordeel wordt bepaald door het publiek die in de maand november kan stemmen op de provinciale winnaars.

Vorige winnaar

In 2023 won het vrijwilligersteam van Museumbrouwerij De Roos in Hilvarenbeek. Vanuit de rijksmonumentale brouwerij zet deze groep vrijwilligers zich in voor het behoud van het monumentale pand en voor het springlevend houden van het ambacht van het bierbrouwen in Brabant. Daarmee maken zij het materiële en het immateriële erfgoed toegankelijk voor een breed publiek. Daarnaast werkt de groep aan sociale binding in de regio door het organiseren van evenementen.

Over Stichting OPEN

In OPEN zijn de provinciale erfgoedinstellingen vertegenwoordigd. Zij richten zich in hun provincie onder meer op het behouden én beleefbaar maken van het erfgoed. Daarnaast voeren zij provinciaal beleid uit en maken zij deel uit van de culturele infrastructuur in hun provincie. Wat alle provinciale erfgoedorganisaties verbindt, is het ondersteunen van de vele enthousiaste mensen die dagelijks in de weer zijn voor het regionaal erfgoed. Daarmee vormen de leden van OPEN de schakel tussen de lokale erfgoedpraktijk en het nationale erfgoedbeleid.

Over Nederland Monumentenland

De uitreiking van de Erfgoedvrijwilligersprijs wordt georganiseerd door stichting Nederland Monumentenland. De stichting verbindt monumenten met het dagelijks leven van burgers door ontmoetingen tussen monumenteigenaren, erfgoedprofessionals, publiek én monumenten te organiseren en te faciliteren. Op deze manier creëert de stichting cultureel bewustzijn en wordt het draagvlak voor het behoud van monumenten vergroot.

Groninger Borgbiotopen in kaart gebracht

De beschrijving van 19 borgbiotopen – in woord, beeld en kaart – is sinds dit voorjaar voor iedereen te vinden in op de website kwaliteitsgidsgroningen.nl : Groninger Borgbiotopen. Dit is het resultaat van een door Erfgoedvereniging Heemschut en het platform borgen/Erfgoedpartners geïnitieerd project. Bureau Noordpeil gaf uitvoering aan het project, in opdracht van de Provincie Groningen.

Wat zijn borgbiotopen?

Dit nieuwe woord geeft uitdrukking aan de samenhang die er is tussen een borg, zijn historische context en het omringende landschap. Een borgbiotoop bestaat uit 3 componenten:

  1. Het rijksmonument van de borg (en evt. omringende gebouwen)
  2. Waardevolle landschapselementen en historische structuren in de nabije omgeving van de borg
  3. De visuele relatie met de omgeving

Waarom borgbiotopen beschrijven?

Borgen staan in het register rijksmonumenten. Zo maken ze deel uit van het beleid van de overheden. Het belang van de samenhang van de borg met het omringende cultuur historische landschap en de visuele relatie waren nergens beschreven. Zo kan het gebeuren dat een buurman een schuur plaatst in een historische zichtlijn of dat een nieuw zonnepark de historische context van de borg doorkruist.

Daar moest dit project verandering in brengen. Niet om ontwikkelingen in de omgeving van een borg te blokkeren, maar om weloverwogen keuzes mogelijk te maken. Dit moet ten goede komen aan het behoud van de borgen en de omgevingskwaliteit.
In constructieve samenwerking met borgeigenaren, de betreffende gemeenten, Libau en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed zijn de biotopen van 19 borgen in Groningen in kaart gebracht, met foto’s van zichtlijnen, kaarten en links naar bronnen zoals het register rijksmonumenten of gemeentelijke documenten.

Fase 2

De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het omgevingsbeleid. Het is dan ook de bedoeling dat zij de borgbiotopen in hun beleid opnemen. In een tweede fase van dit project zoekt de provincie nu met elke gemeente uit hoe dit het beste kan gebeuren. Maar ook nu al werpt het project vruchten af. Met verwijzing naar de borgbiotoop van de Rensumaborg kon de bouw van een pand op voormalig borgterrein voorkomen worden.

Vooraankondiging Museumcongres Noord-Nederland

Erfgoedpartners, Platform Drentse Musea en Museumfederatie Fryslân organiseren voor de musea uit de drie noordelijke provincies het Museumcongres Noord-Nederland. Dit congres vindt plaats op maandag 2 december in Drachten: Schouwburg De Lawei en Museum Dr8888. Museummedewerkers kunnen inspiratie en kennis opdoen én collega’s van andere culturele instellingen ontmoeten. Het thema is Nieuwe Gezichten. Denk hierbij aan nieuwe bezoekers, nieuwe vrijwilligers, nieuwe doelgroepen (inclusie), nieuwe collectiepresentatie, nieuwe….

Het programma wordt later bekend gemaakt maar noteert u deze bijeenkomst alvast in uw agenda.

Doe mee met de Week tegen de Eenzaamheid

Het gevoel ‘erbij te horen’ en ‘ertoe te doen’ is voor ieder mens een basisbehoefte. Maar steeds meer mensen voelen zich eenzaam. Van jong tot oud. Eenzaamheid is niet alleen een naar gevoel, het leidt ook tot gezondheidsrisico’s en minder meedoen in de samenleving. Daarom is het zo belangrijk dat we ons blijven inzetten voor mensen die zich eenzaam voelen.

Eén tegen eenzaamheid is het actieprogramma van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om eenzaamheid in Nederland te verminderen

Doe mee met de Week tegen de eenzaamheid

Van 26 september tot en met 2 oktober organiseert het actieprogramma een ‘Week tegen de eenzaamheid’. Verbinding staat centraal. Iedereen kan deelnemen aan de Week tegen Eenzaamheid door het organiseren of bezoeken van een activiteit.

Wilt u ook een activiteit organiseren? Neem eens een kijkje op de website van Eén tegen eenzaamheid.

Tip: Reizend Erfgoed

In de provincie Groningen bieden diverse organisaties de activiteit ‘Reizend Erfgoed’ aan, waarbij deze organisaties langsgaan op een locatie, zoals een verzorgingstehuis, met historische objecten. Mensen die zelf niet (meer) zo makkelijk ergens naartoe kunnen, komen op deze manier toch in aanraking met erfgoed.

Neem contact op met Erfgoedpartners via info@erfgoedpartners.nl indien u met uw organisatie zoiets wil organiseren tijdens de Week tegen de Eenzaamheid.