Activiteiten

De eerste archeologielezing van 2026 vindt plaats op 29 januari. De locatie en het onderwerp worden binnenkort bekend gemaakt.

Op donderdag 12 februari houdt archeoloog Gert Jan de Roller een lezing over de opgraving van houtzaagmolen De Zaaijer vanwege de aanleg van de Zuidelijke Ringweg. De opgraving legde de geschiedenis bloot van 5000 jaar wonen en werken.

Praktische informatie

• Datum: onderdag 12 februari 2026
• Onderwerp: Opgraving houtzaagmolen De Zaaijer door Gert Jan de Roller
• Locatie: Paviljoen Sterrebos, Helperzoom 3B in Groningen
• Aanvang: 20:00 uur, inloop vanaf 19:30 uur

Toegang is gratis, reserveren verplicht.

Livestream

Volg de lezing via een livestream, mogelijk gemaakt door Biblionet Groningen: youtube.com/groningsebibliotheken.

Terugkijken lezingen 2024

De drie publiekslezingen uit begin 2024 kunt u terugkijken via ons Youtubekanaal. Ze werden gestreamd en opgenomen door Biblionet Groningen, en zijn door ons voorzien van ondertiteling.

Lezing 25 januari 2024 Onderzoek wierden Bedum en Westerwijtwerd

Lezing 7 februari 2024 Leven in een verdrinkend land

Lezing 21 maart 2024 De verwoestende inbraak van de Dollard

Op donderdag 26 maart geven archeologen Ko Lenting en drs. Hans van Westing een lezing over het roemrijke verleden van de historische vesting Oudeschans en de opgravingen die daar plaatsvonden. Dit naar aanleiding van een in 2026 te verschijnen wetenschappelijke uitgave die het decennialange gat in de archeologische documentatie over de Tachtigjarige Oorlog vult en je meeneemt naar het roemrijke verleden van de historische vesting Oudeschans.

Praktische informatie

• Datum: donderdag 26 maart 2026
• Onderwerp: Oudeschans vesting aan de Dollard (1593-1815) door Ko Lenting en drs. Hans van Westing
• Locatie: Vestingmuseum Oudeschans,  Molenweg 6, 9696 XN, Oudeschans
• Aanvang: 20:00 uur, inloop vanaf 19:30 uur

Toegang is gratis, maar reserveren is verplicht

Livestream

Volg de lezing via een livestream, mogelijk gemaakt door Biblionet Groningen: youtube.com/groningsebibliotheken.

Terugkijken lezingen 2024

De drie publiekslezingen uit begin 2024 kunt u terugkijken via ons Youtubekanaal. Ze werden gestreamd en opgenomen door Biblionet Groningen, en zijn door ons voorzien van ondertiteling.

Lezing 25 januari 2024 Onderzoek wierden Bedum en Westerwijtwerd

Lezing 7 februari 2024 Leven in een verdrinkend land

Lezing 21 maart 2024 De verwoestende inbraak van de Dollard

Erfgoed verweven in je lessen maakt onderwijs spannend en betekenisvol voor je leerlingen. Erfgoedonderwijs prikkelt zintuigelijk leren, doet een beroep op de verbeelding, legt verbindingen tussen verschillende vakgebieden en stimuleert een nieuwsgierige en onderzoekende houding. Dat geldt voor jong en oud. Erfgoed vinden is niet moeilijk. In ieder dorp, in iedere buurt, wijk of stad zijn voorbeelden voor handen.

In het najaar starten nieuwe cursussen Gronings. Ga voor meer informatie naar de cursuspagina.

Deelnemen

De kosten bedragen E200,00 euro voor tien lessen van anderhalf uur. De kosten zijn inclusief lesmateriaal.

Met één druk op de knop dwaal je vanaf 21 november door de collecties van heel veel Groningse musea. Op de vernieuwde website collectiegroningen.nl ontdek je bijzondere objecten, onverwachte verhalen en kleine en grote schatten die samen het culturele geheugen van onze provincie vormen.

Dwalen door voorwerpen met een verhaal

Wat als je die digitale ontdekkingstocht óók in het echt kon beleven? Dat kan straks tijdelijk in de tentoonstelling Collectie Groningen: Offline in de Niemeyerfabriek. Het publiek betreedt een donkere fabriekshal in de voormalige tabaksfabriek. In het duister doemt daar een glinsterende schat op van voorwerpen. Objecten die een verhaal dragen, voorwerpen die voor verrassing, verwarring of verwondering zorgen. Elk object individueel uitgelicht in een tentoonstelling die door ontwerpersduo Paul & Albert met de grootste zorg is vormgegeven.

Eindpunt én beginpunt

De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met bijna alle musea die op de website zijn vertegenwoordigd. Ze markeert feestelijk een eindpunt van een intensief digitaliseringstraject waar de musea de afgelopen vier jaar onder begeleiding van digitaliseringsexperts van Erfgoed in Groningen mee bezig zijn geweest. Tegelijkertijd is dit óók een beginpunt. Aan de website zullen voortdurend nieuwe stukken worden toegevoegd en iedereen die dat wil kan grasduinen door de collecties van de negentien Groningse musea.

Praktische informatie

Beleef Collectie Groningen: Offline van 21 november tot en met 12 december 2025.

• Opening: vrijdag 21 november tijdens de Dag van de Digitalisering (meld je aan voor de expositie en/of De Dag van de Digitalisering)
• Daarna geopend van 26 november t/m 12 december, op woens- donder- en vrijdagen van 13:00 – 17:00 uur
• Gratis toegang

Achter twee eeuwen Provinciaal Bestuur in Groningen gaat een wereld schuil vol verrassende ontwikkelingen, karaktervolle hoofdrolspelers en momenten waarop nieuwe ideeën het profiel van de provincie voorgoed veranderden. Voortgang & Tegenwind laat zien hoe het bestuur zich door de tijd heen vormde, en hoe steeds opnieuw keuzes werden gemaakt die Groningen deden groeien, vernieuwen en richting gaven.

Lezingenreeks

In een reeks van tien lezingen – zes vóór en vier ná de zomervakantie – nemen de auteurs van het boek Voortgang & Tegenwind en andere deskundigen je mee naar hoogtepunten uit het verleden en verhalen van nu. Elke bijeenkomst belicht een ander thema of perspectief, en samen tonen ze hoe levendig en veelzijdig het verhaal van het Provinciaal Bestuur kan zijn.

De lezingen vinden plaats op diverse bijzondere (erfgoed)locaties in de provincie. Wie aanschuift, ontdekt dat de geschiedenis van het bestuur geen verzameling droge feiten is, maar een gelaagd en verrassend boeiend verhaal dat nog steeds doorwerkt in het Groningen van vandaag.

Sprekers (o.a.)

• Dirk Jan Wolffram: Hoogleraar Moderne Geschiedenis (RUG).
• Wiek van Gemert: Politiek historicus, verbonden aan het Documentatiecentrum Politieke Partijen (RUG) en het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (Radboud Universiteit).
• Ronald Plantinga: Onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), voormalig docent aan de RUG, expert milieubeleid.
• Stefan Couperus: Universitair hoofddocent (RUG), onderzoeker naar politiek en bestuur in Nederland en Europa.

Praktische informatie

• Datum: vanaf 28 januari 2026
• Tijd: inloop 19:30, aanvang 20:00
• Locatie: Divers

De lezingen zijn gratis, maar aanmelden is verplicht

+

Op 28 januari 2026 openen we de lezingenreeks Voortgang & Tegenwind: 200 jaar provinciaal bestuur op een plek waar geschiedenis tastbaar is: Museum Nienoord. Op deze mooie locatie gaan we terug naar de tijd waarin aristocraten en notabelen het provinciebestuur vormden voordat de democratisering zijn intrede deed.

Wie waren deze bestuurders? En waarom duiken in Groningen zoveel dubbele achternamen op? Achter die namen schuilen verhalen over macht, familiebanden, landgoederen en een bestuurscultuur die generaties lang richting gaf aan de provincie.

Sprekers

Hoogleraar moderne geschiedenis Dirk Jan Wolffram (RUG) neemt ons mee in dit fascinerende verleden. Daarnaast komt Marjolein van Panhuys aan het woord, die vanuit familie- en erfgoedperspectief een uniek inkijkje biedt in deze wereld van Groninger elite en bestuurspraktijk.

Nienoord

Deze eerste lezing belooft een bijzondere ontmoeting te worden tussen onderzoek, erfgoed en persoonlijke geschiedenis — midden in het historische decor van Nienoord.

Praktische informatie

• Datum: 28 januari 2026
• Aanvang: inloop 19:30, 20:00
• Locatie: Museum Nienoord

Deelname is gratis, aanmelden verplicht

Het Groninger provinciebestuur heeft zich door de tijd heen onderscheiden door zijn ambitieuze blik. Waar andere provincies voorzichtig opereerden, presenteerde Groningen opvallend vaak grootschalige plannen. Deze brede visie speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van economische en infrastructurele projecten, met name rond de haven van Delfzijl en de industrialisering van het gebied.

Spreker

In deze lezing gaan Dirk Jan Wolffram (RUG) en Stefan Couperus, universitair hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen en onderzoeker naar politiek en bestuur in Nederland en Europa, in op de vraag hoe dit “groot denken” tot stand kwam. Wat dreef het provinciebestuur? Welke kansen zag men? En hoe beïnvloedden deze keuzes het aanzien en de ontwikkeling van Noordoost-Groningen?

De lezing vindt plaats op een zeer toepasselijke locatie: het MuzeeAquarium Delfzijl, midden in het gebied waar veel van deze plannen hun sporen hebben nagelaten.

Praktische informatie

• Datum: 27 mei 2026
• Aanvang: 20:00
• Locatie: MuzeeAquarium Delfzijl

Deelname is gratis, aanmelden verplicht. Aanmeldlink volgt.

Aan het eind van de jaren zestig klonk een ongekende waarschuwing: activisten noemden Groningen in 1969 het “grootste open riool van Europa”. De snelle industriële groei, intensieve landbouw en een gebrek aan milieuregels leidden tot ernstige water- en bodemverontreiniging. Hoe ging de provincie met deze uitdagingen om? Welke maatregelen werden genomen, en hoe ontwikkelde het milieubeleid zich in de decennia daarna?

Spreker

Tijdens deze lezing belicht Ronald Plantinga, onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving en voormalig docent-onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen, hoe Groningen stap voor stap de vervuiling het hoofd bood. Hij laat zien welke afwegingen, conflicten en innovaties een rol speelden in de weg naar herstel en betere bescherming van het landschap.

De lezing vindt plaats in het Veenkoloniaal Museum, een passende locatie in een gebied waar de milieuproblematiek lange tijd sterk voelbaar was.

Praktische informatie

• Datum: 25 maart 2026
• Aanvang: 20:00
• Locatie: Veenkoloniaal Museum, Veendam

Deelname is gratis, aanmelden verplicht. Aanmeldlink volgt.

Het Groningse provinciebestuur was lange tijd een echt mannenbolwerk. De (late) toetreding en emancipatie van vrouwen verliep moeizaam, maar juist daardoor zijn de verhalen van de eerste vrouwelijke bestuurders des te opmerkelijker. Wie waren zij? Welke barrières moesten ze overwinnen? En hoe vonden zij hun weg binnen een bestuurscultuur die decennialang door mannen werd gedomineerd?

Spreker

Politiek historicus Wiek van Gemert neemt ons mee in deze tweede lezing van de reeks Voortgang & Tegenwind. Hij is verbonden aan het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (RUG) en het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (Radboud Universiteit), en onderzoekt hoe vrouwen zich een plek verwierven aan het Martinikerkhof en welke invloed zij hadden op de politieke ontwikkeling van Groningen.

Deze lezing biedt een verrassende blik op de veranderende samenstelling van het provinciebestuur én op de vrouwen die daarin een sleutelrol speelden.

Praktische informatie

• Datum: 26 februari 2026
• Aanvang: inloop 19:30, aanvang 20:00
• Locatie: Provinciehuis, Groningen

Deelname is gratis, aanmelden verplicht

In Groningen waren sociaaldemocratische bestuurders en politici jarenlang dominant in het provinciebestuur. Hun invloed reikte over decennia en legde de basis voor wat we soms spreken van ‘rode dynastieën’. Welke families en individuen waren bepalend? Welke projecten en besluiten voerden zij door, en hoe werkten zij samen of botsten met andere politieke spelers?

In deze zesde lezing van de reeks Voortgang & Tegenwind gaat Stefan Couperus, universitair hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen, in op de politieke cultuur van deze sociaaldemocratische regenten. Hij belicht zowel de macht, het netwerk en de strategieën van deze bestuurders als hun relaties met vrienden én tegenstanders.

De lezing vindt plaats in het Berlagehuis Usquert, een locatie die prachtig past bij het thema van regionale politiek en bestuur.

Praktische informatie

• Datum: 10 mei 2026
• Aanvang: 20:00
• Locatie: Berlagehuis, Usquert

Deelname is gratis, aanmelden verplicht

Tot ver in de twintigste eeuw was de Commissaris van de Koning(in) vooral een discreet vertegenwoordiger van het Rijk: iemand die toezag, bemiddelde en vooral níet te veel opviel. Na 1945 veranderde dat beeld langzaam maar ingrijpend. Sommige Groninger commissarissen zetten de toon voor een nieuw soort leiderschap, waarin zichtbaar zijn, verbinden en vertegenwoordigen steeds belangrijker werden.

Spreker

In deze lezing laat politiek historicus Wiek van Gemert zien hoe figuren als Henk Fock en Hans Vonhoff de functie nieuw elan gaven. Zij maakten van de commissaris niet langer een pottenkijker, maar een uithangbord van de provincie— een rol die vandaag de dag vanzelfsprekend lijkt, maar een lange ontwikkeling heeft doorgemaakt.

De lezing vindt plaats in het historische Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen, een passende plek voor een verhaal over traditie, verandering en bestuurlijke cultuur.

Praktische informatie

• Datum: 22 maart 2026
• Aanvang: inloop 19:30, aanvang 20:00
• Locatie: Academiegebouw, Rijksuniversiteit Groningen

Deelname is gratis, aanmelden verplicht

Op 15 januari om 13:00 vind het Platform Archeologie plaats in het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis.

Programma volgt.

Op 22 januari van 10:00 – 12:00 uur vindt een platform Borgen plaats in de Fraeylemaborg.

Programma volgt.

Op 11 december van 10:00 – 12:00 vindt het Platform Streektaal plaats. Het platform is bedoeld voor organisaties en individuen die zich bezighouden met de Groninger taal en deze op die manier in stand helpen houden.

Doel van het Platform Streektaal

Tijdens de platformbijeenkomsten bespreken we hoe de deelnemers elkaar kunnen versterken door samen op te trekken in de organisatie van activiteiten, publicaties en educatie. Ook informeren de deelnemers elkaar over activiteiten die bij hen de komende tijd op het programma staan.

Wilt u deelnemen aan het Platform Streektaal? Neem dan contact met ons op via info@erfgoedingroningen.nl

Praktische informatie

Datum: 11 december 2025

Tijd: 10:00 – 12:00

Met één druk op de knop dwaal je vanaf 21 november door de collecties van heel veel Groningse musea. Op de vernieuwde website collectiegroningen.nl ontdek je bijzondere objecten, onverwachte verhalen en kleine en grote schatten die samen het culturele geheugen van onze provincie vormen.

Dwalen door voorwerpen met een verhaal

Wat als je die digitale ontdekkingstocht óók in het echt kon beleven? Dat kan straks tijdelijk in de tentoonstelling Collectie Groningen: Offline in de Niemeyerfabriek. Het publiek betreedt een donkere fabriekshal in de voormalige tabaksfabriek. In het duister doemt daar een glinsterende schat op van voorwerpen. Objecten die een verhaal dragen, voorwerpen die voor verrassing, verwarring of verwondering zorgen. Elk object individueel uitgelicht in een tentoonstelling die door ontwerpersduo Paul & Albert met de grootste zorg is vormgegeven.

Eindpunt én beginpunt

De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met bijna alle musea die op de website zijn vertegenwoordigd. Ze markeert feestelijk een eindpunt van een intensief digitaliseringstraject waar de musea de afgelopen vier jaar onder begeleiding van digitaliseringsexperts van Erfgoed in Groningen mee bezig zijn geweest. Tegelijkertijd is dit óók een beginpunt. Aan de website zullen voortdurend nieuwe stukken worden toegevoegd en iedereen die dat wil kan grasduinen door de collecties van de negentien Groningse musea.

Praktische informatie

Beleef Collectie Groningen: Offline van 21 november tot en met 12 december 2025.

• Opening: vrijdag 21 november tijdens de Dag van de Digitalisering (meld je aan voor de expositie en/of De Dag van de Digitalisering)
• Daarna geopend van 26 november t/m 12 december, op woens- donder- en vrijdagen van 13:00 – 17:00 uur
• Gratis toegang