|
|
|
|
|
|
|
Beeld: J.S.Bach
2025: 275 jaar na het overlijden van Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Waarom herdenken musici nog elk jaar de geboorte- en sterfdag van Johann Sebastian Bach?
Een van de grootste componisten aller tijden, misschien wel de grootste, is Johann Sebastian Bach. Hoewel afkomstig uit een grote muzikale familie, met ooms, neven èn zonen die musicus waren, denken de meeste liefhebbers van klassieke muziek bij de naam ‘Bach’ meteen aan de ‘grote Bach’, die op 21 maart 1685 werd geboren in Eisenach. Deze Bach staat symbool voor de barokperiode in de muziek. Een tijdlang was hij minder populair maar genialiteit verloochent zich niet en vanaf de 19e eeuw nam de belangstelling voor zijn muziek weer toe. Dat is (mede) te danken aan Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847), die ervoor zorgde dat bijvoorbeeld Bach’s Matthäus Passion weer werd uitgevoerd, de eerste uitvoering van dit werk sinds het overlijden van Bach (1750). Dit jaar dus 275 jaar geleden.
|
|
Maar waarom wordt er door organisten en andere musici zoveel aandacht gegeven aan de geboorte- en sterfdag (28 juli) van Johann Sebastian Bach? En waarom wordt er nog zoveel van zijn werk uitgevoerd? Wij vroegen het een tweetal kenners.
Henk de Vries, organist, dirigent en artistiek leider van de Stichting Orgeldelta (gezamenlijke Orgelcommissies gemeente Eemsdelta)
‘Bach is bijzonder, zijn stijl is ongeëvenaard’, verklaart Henk de populariteit van Bach. ‘Zijn muziek is weliswaar complex en mathematisch gedacht maar geniaal.’ Met Bach wordt de baroktijd afgesloten. ‘Na zijn overlijden, en eigenlijk al in de 25 jaar daarvoor, werd deze muziek als ouderwets gezien. Werk van bijvoorbeeld zijn zoon Carl Philipp Emanuel kwam in de mode en was daarom populairder bij het publiek’, weet Henk. ‘Die vernieuwingsdrang vind je ook terug in de orgels die naar de nieuwste inzichten werden aangepast. Het is een wonder dat er orgels uit de baroktijd zijn overgebleven.’ Mendelssohn, ook een genie vindt Henk, zag de kwaliteit van Bach. Hij bewonderde diens werk. ‘Hij schreef zelfs een fuga in c maar minder complex dan die van Bach en vanuit zijn eigen klankwereld gedacht.’ Henk signaleert duidelijk verschil in de ‘vroege’ en in de ‘late’ Bach. ‘Het werk uit zijn jeugd is frivoler. Des te ouder Bach werd, des te complexer zijn werk. Dat heeft natuurlijk te maken met levenservaring. Bach heeft veel persoonlijk leed ondervonden: het overlijden van zijn eerste vrouw en meerdere kinderen.’ Bij de uitvoering van het werk van Bach dient een organist rekening te houden met het instrument: is er bijvoorbeeld meer of minder akoestiek in een kerk? ‘Dat vereist goed programmeren’, geeft Henk aan. ‘Ieder orgel is anders. Ook een toelichting voorafgaand aan een concert is waardevol. Dit wordt zeker door bezoekers gewaardeerd.’ Maar de conclusie is wel dat de muziek van Johann Sebastian Bach geniaal is die het verdient regelmatig uitgevoerd te worden.
Robert Koolstra, klavecinist en organist
Enige jaren geleden is klavecinist en artistiek leider Robert Koolstra begonnen met de uitvoering van alle klavecimbelwerken van Johann Sebastian Bach in kleine kerken op het platteland van Groningen. ‘Het klavecimbel is bij uitstek een uitermate geschikt instrument voor deze kleinere akoestisch interessante ruimtes. Het uitvoeren van het hele klavecimbelwerk van Bach is een meerjarenplan (circa 25 concerten)’, vertelt Robert. ‘Ik ben nu bij nummer 14 en verwacht nog enkele jaren nodig te hebben voor de uitvoering van alle klavecimbelstukken.’ Op 25 mei is Robert te horen in de Petruskerk van Pieterburen. ‘De concerten worden gewaardeerd’, merkt Robert. ‘Ik heb inmiddels een vast publiek, die met me meereist. Bach was ook een liefhebber van het klavecimbel, hij had er zeker drie thuis staan.’ Wat is volgens Robert de betekenis van Bach? De klavecinist typeert Bach als de grootste componist ooit. ‘Zijn muziek klinkt niet ingewikkeld, maar als je het nader bestudeert merk je hoe perfect het in elkaar zit. Elke stem heeft zijn eigen melodie. Anders dan bij popmuziek. Daar is sprake van een melodie die wordt begeleid door akkoorden. Bij Bach gebeurt er meer. Zijn muziek is altijd origineel en overtuigend. Het is complex inderdaad, het eist veel van de uitvoerders. Maar het verveelt nooit. Het is, wat ik zou willen noemen ‘verbeeldende muziek.’
|
|
|
Beeld: Léon Berben; foto: archief Erfgoedpartners
Orgelconcert Léon Berben
St. Georgskirche Leer
Léon Berben aus Köln spielt Werke des 17. Jahrhunderts von Samuel Scheidt, Dieterich Buxtehude und anderen norddeutschen Meistern.
Im Zentrum seines Programms stehen Werke von Dieterich Buxtehude, dem Meister des nordeutschen Stylus Phantasticus. Es erklingen seine Praeludien in a-Moll und g-Moll, die berühmte Passacaglia, Choralvariationen und das festliche große “Magnificat im 1. Ton”.
Zum Auftakt kommen Kompositionen von Johann Lorentz, Peter Mohrhardt und ein anonym überliefertes Werk aus der Lünburger Orgeltabulatur zur Aufführung. Von Samuel Scheidt erklingen Variationen über “Vater unser im Himmelreich” aus der Tabulatura Nova.
Datum: 2. März
Anfang: 17:00 Uhr
Der Eintritt zu den Sonntagskonzerten ist frei. Am Ausgang wird eine Spende für die Konzertreihen des Organeums erbeten
|
|
|
Beeld: Jan Liebermann; foto: stedmund.org.uk
Bachnachtconcert Jan Liebermann
Lutherse kerk Groningen
Ter gelegenheid van de herdenking van de geboortedag van Johann Sebastian Bach op 21 maart 1685 een concert door de getalenteerde Duitse organist Jan Liebermann met maar liefst twee triosonates en daarnaast de bekende Toccata en Fuga in d klein.
Programma
Dietrich Buxtehude (1637 – 1707)
Toccata ex d, Bux-WV 155
Johann Sebastian Bach (1685 – 1750)
Sonate Nr. 6 in G-Dur BWV 530
Robert Schumann (1810 – 1856)
Studien in kanonischer Form op. 56
IV. Innig
Georg Böhm (1661 – 1733)
Partita „Freu dich sehr, o meine Seele“
Johann Sebastian Bach
Sonate Nr. 4 in e-Moll BWV 528
Johann Sebastian Bach
Toccata und Fuge in d-Moll BWV 565
Datum: 21 maart
Tijd: 21:30 uur
Entree: €15,00; €12,00 donateurs
|
|
|
Naast informatie over orgelconcerten attenderen wij u in de Orgelagenda graag op activiteiten, die u als liefhebber van orgelmuziek mogelijk interessant vindt.
|
|
|
Beeld: Luthers Bach Ensemble; foto: eigen foto
Geënsceneerde Johannes Passion door Luthers Bach Ensemble
Akerk Groningen
In deze semiscenische Johannes zingen solisten en koor alle delen uit het hoofd. Het maakt dat de interactie tussen de zangers onderling en met het publiek groter wordt. Gebaren en bewegingen onderstrepen het drama van de passie. Het Luthers Bach Ensemble is het enige muziekensemble in Nederland dat de Johannes op deze manier uitvoert.
De muzikale structuur van Bach is leidend in de enscenering van Elsina Jansen: De stuwing van het verhaal, de emotionele en confronterende scènes met koor, intense dialogen tussen Jezus en Pilatus en de beschouwende aria's wisselen elkaar in hoog tempo af en doen denken aan opera. Ondersteund door een sobere vormgeving en lichtontwerp komt het verhaal tot leven.
Uitvoerenden
Luthers Bach Ensemble (kleinkoor, solisten & barokorkest) o.l.v. Tymen Jan Bronda
Elsina Jansen (regie)
Nils Giebelhausen (Evangelist), Joris van Baar (Christus), Kristen Witmer (sopraan), David van Laar (altus), William Knight (tenor), Drew Santini (bas)
Info en kaartverkoop
www.luthersbachensemble.nl
Datum: 22 maart
Tijd: 19:30 uur
|
|
|
Beeld: tekst; foto:
Concert in de serie Jonge musici
Nieuwe Kerk Groningen
Het Jeugdkoor van koorschool Viva la Musica o.l.v. Ceciel van der Zee verzorgt een dynamisch concert op hoogstaand niveau.
Datum: 23 maart
Tijd: 15:00 uur
Entree: €10,00
|
|
| 2 maart |
Léon Berben |
17:00 |
Leer |
Georgskirche |
| 21 maart |
Jan Liebermann |
21:30 |
Groningen |
Lutherse kerk |
| 22 maart |
Luthers Bach Ensemble |
19:30 |
Groningen |
Akerk |
| 23 maart |
Jeugdkoor van koorschool Viva la Musica |
15:00 |
Groningen |
Nieuwe Kerk |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
