Bekijk nieuwsbrief in uw browser
alt_textalt_text

ERFGOEDLOPER

Nieuws van Centrum Groninger Taal & Cultuur en Erfgoedpartners

nummer 273 | 17/03/2023

alt_text
list

In dit  nummer

  • Kroniek van Overschild: indringend beeld van de stille ramp die zich in Groningen voltrekt
  • Meertmoand Streektoalmoand
  • Platform Streektaal
  • Cursus Begraven met beleid
  • Cursus preserveren
  • Data-Doe-Dag
  • Erfgoededucatienieuwsbrief
  • Erfgoedvrijwilligers in de schijnwerpers met landelijke kennisquiz
  • Excursie Molenwerkgroep Oost-Groningen
  • Tentoonstelling Heksen van de Ruiten Aa Museum Klooster Ter Apel
  • Collectie Groningen uitgelicht
column-icon

Column 

Erfgoed verbindt

Als je deze week de media volgt, krijg je gemakkelijk de indruk dat we in een totaal gespleten samenleving wonen: links tegen rechts - platteland tegenover de (rand)stad en natuur tegenover de consumerende mens. Het uitvergroten van de verschillen is voor de verkiezingen natuurlijk noodzakelijk zodat we weten op wie we moeten stemmen. Maar nu is de periode aangebroken om de overeenkomsten op te zoeken en daarbij kunnen cultuur en erfgoed helpen. Daarom mijn welgemeende advies aan de informateur: begin niet met onderwerpen als stikstof, economie en energietransitie, maar begin met de vraag aan de nieuwe statenleden wat hen aan het hart gaat: wat ze belangrijk vinden om te bewaren of te koesteren en wat ze nodig hebben om zich in Groningen gelukkig te voelen. Vanuit deze persoonlijke vragen merk je dat er naast verschillen veel overeenkomsten zijn en het leidt ertoe dat je aandacht krijgt voor de motivatie van collega-statenleden. Dat is nu belangrijk: als Groningers hebben we behoefte aan een goed team van statenleden dat namens ons allen toezicht houdt op het bestuur en de lijnen uitzet naar een mooi Groningen. Daarvoor is het nodig om cultuurverschillen te overstijgen.

column-icon Roeli Broekhuis

Kroniek van Overschild: indringend beeld van de stille ramp die zich in Groningen voltrekt

Het dorp Overschild is ongenadig hard getroffen door de gaswinning; driekwart van het dorp moet worden afgebroken als gevolg van aardbevingsschade. ‘De rest van het land moet weten welke ramp zich hier afspeelt.’

Tot voor kort was Overschild een dorp als zovele in Nederland – overzichtelijk, zo zou je het in één woord kunnen samenvatten. Maar opeens kwam het dorp in 2017 internationaal in het nieuws toen bleek dat de huizen niet bestand zijn tegen de gasbevingen en voor het grootste deel gesloopt moeten worden. In de afgelopen decennia raakten de ‘Schildjers’ verdwaald in een moeras aan maatregelen, budgetten, steeds nieuwe regels en vooral onzekerheden. De bewoners verloren letterlijk en figuurlijk de grond onder hun voeten.

Van 2019-2022 maakten historicus Martin Hillenga, filmmaker Saskia Jeulink en fotograaf Gus Drake in nauwe samenwerking met de
 
bewoners de Kroniek van Overschild, een portret van het dorp vastgelegd in het boek Kroniek van Overschild. Een toekomst zonder verleden, de documentaire ‘Bodem in Beweging’ en de foto-expositie ‘Ode aan thuis’. Tezamen geven ze een indringend beeld van wat door de afbraak wordt weggevaagd.

● Donderdag 23 maart: 2Doc ‘Bodem in Beweging’, 22.18 uur, NPO 2
● Vrijdag 7 april 16.00-18.00 uur, Meerweg 6, Overschild: opening van de expositie ‘Ode aan Thuis’ en presentatie van de Kroniek van Overschild. Een toekomst zonder verleden
● Expositie open voor publiek: 8 april-7 mei za-zo 13.00-17.00 uur, toegang gratis

Meer informatie is te vinden op:
https://www.human.nl/documentaires/2023/bodem-in-beweging.html
https://odetohome2023.com/
https://www.deverhalenvangroningen.nl/themajaar/de-kroniek-van-overschild

Beeld: sloop in Overschild; foto: Saskia Jeulink

Meertmoand Streektoalmoand
De maand maart staat traditiegetrouw in het teken van de streektaal en ook wij besteden extra aandacht aan de Groningse taal en activiteiten.

Broescursus Gronings, flitskwis en voordracht Luk Prinske
In de Meertmoand Streektoalmoand organiseert Centrum Groninger Taal & Cultuur (CGTC) op woensdag 29 maart een Grunneger Oavend in het Der Aa-Theater in Groningen. Piet Reitsema, bekend als docent Groninger taal bij CGTC, leert je tijdens de ‘broescursus Gronings’ de basisbeginselen van de Groninger taal. Streektaalconsulent Fieke Gosselaar test aan de hand van een Grunneger flitskwis de woordenkennis van het publiek. En Henk Scholte van CGTC leest voor uit de nieuwe Groningse vertaling van de Antoine de Saint-Exupéry-boekklassieker Le petit prince: Luk Prinske, geschreven door Klaas Pieterman.

Broescursus Gronings
Tijdens de broescursus (lees: korte cursus) Gronings leert Piet Reitsema je op een laagdrempelige en interactieve manier de basisbeginselen van de Groninger taal. Met welke woorden en zinnen start je een eenvoudig gesprek in het Gronings en wat zijn bijvoorbeeld
 
typisch Groningse uitspraken? Deze broescursus Gronings is ideaal voor nieuwe inwoners van Groningen, voor studenten en bijvoorbeeld ook toeristen. Maar ook geboren en getogen Stadjers en Groningers uit de provincie zijn van harte uitgenodigd.

Luk Prinske
Op verzoek van Lenny Bulthuis, sociaal ondernemer bij Grand Theatre Groningen, vertaalde Klaas Pieterman Le petit prince van de Franse schrijver Antoine de Saint-Exupéry in het Gronings. In 2023 is het tachtig jaar geleden dat het boekje voor het eerst verscheen. De uitgave van Luk Prinske is onderdeel van het Common Grand programma Twijstried van Grand Theatre. Op zaterdag 3 juni wordt het boek hier gepresenteerd, inclusief vertoning van de documentaire Het wonder van Le petit prince van Marjoleine Boonstra. Kijk voor meer informatie over Luk Prinske en het Common Grand programma op www.commongrand.nl.

Beeld: Omslag boek Luk Prinske;
foto: CGTC

Platform Streektaal

Op 20 april aanvang 10:00 uur staat er een Platform Streektaal op de agenda bij Centrum Groninger Taal & Cultuur (CGTC). Voor het platform worden organisaties uitgenodigd die actief zijn op het gebied van streektaal en -cultuur. Plaats van samenkomst is deze keer het Berlagehuis in Usquert, het nieuwe kantoor van CGTC en Erfgoedpartners. Uitnodiging en agenda worden binnenkort verzonden. Als het platform Streektaal ook aansluit bij de activiteiten van uw organisatie en u wordt daarvoor nog niet uitgenodigd dan kunt u ons dat laten weten door een e-mail te sturen naar info@cgtc.nl.
U ontvangt dan de uitnodigingen en agenda’s.

Beeld: streektaal gebruiken;
foto: Neerlandistiek

Cursus Begraven met beleid

De cursus Begraven met Beleid is een tweedaagse cursus. De eerste dag komen vragen aan bod als: waarom is beleid op begraafplaatsen nodig? Hoe ontwikkel je dit beleid en zorg je voor draagvlak? Wat kun je in een beleidsplan vastleggen? Begraafplaatsen hebben verschillende functies en betekenissen, hoe neem je dit mee in beleid? Maar ook: voor welke activiteit of onderdeel van het beleid zoek je nog financiering? Waar kun je hiervoor aankloppen?

De tweede dag gaan we ’s ochtends in op ruimtelijke eigenschappen van een begraafplaats: hoe bepaal je die? Kunnen deze eigenschappen worden behouden of hersteld? Is de begraafplaats vergelijkbaar qua onderhoud met overig openbaar groen? Vervolgens komen cultuurhistorische aspecten aan bod. Want wat verstaan we eigenlijk onder monumenten en erfgoed? Hoe documenteer je grafmonumenten zodat kennis erover na ruiming/verwijdering behouden blijft? Welke alternatieven zijn er voor ruiming van (delen van) historische begraafplaatsen? ’s Middags bezoeken we twee begraafplaatsen rond Groningen.
Tijdens de cursus is er ruimte om casussen uit de praktijk te bespreken, waarbij zoveel mogelijk wordt aangesloten bij ervaringen en vragen van de deelnemers.

Voor meer informatie en het programma: bekijk de cursusbrochure.

Deze cursus wordt georganiseerd door Noordergraf. Noordergraf is een samenwerkingsverband, dat bestaat uit:
- Erfgoedpartners
- Landschapsbeheer Friesland
- Landschapsbeheer Drenthe
- Landschapsbeheer Groningen
- Rijksuniversiteit Groningen

Doelgroep: Eigenaren en beheerders van begraafplaatsen en overige geïnteresseerden
Docent(en): Diverse docenten
Kosten: Voor 2 dagen, inclusief excursie, lunches, koffie en thee: €150,- excl. BTW, € 181,50 incl. BTW
Datum: 5 en 6 april 2023
Bijzonderheden: Aanmelden voor de cursus kan tot uiterlijk 22 maart 2023
Locatie: Doopsgezinde kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen

Beeld: begraafplaats Appingedam;
foto: archief Erfgoedpartners

Cursus preserveren

VHIC -Van Heijst Information Consulting organiseert in samenwerking met Netwerk Digitaal Erfgoed twee keer per jaar de driedaagse cursus Leren Preserveren. De cursus behandelt duurzaam opslaan, beheren en toegankelijk houden van digitaal erfgoed. De cursus is bedoeld voor iedereen die in een erfgoedinstelling werkt en met digitaal materiaal te maken heeft/krijgt.

De eerstvolgende editie wordt samen met en bij Collectie Overijssel georganiseerd en de drie cursusdagen zijn deze keer dan ook in Zwolle in plaats van in Rijswijk. De cursus start op 27 maart in Zwolle: http://bit.ly/3xyzjtV
Programma
De data en onderwerpen van de driedaagse voorjaarscursus zijn:
Dag 1: 27 maart 2023 – De achtergrond
Dag 2: 17 april 2023 – Het speelveld
Dag 3: 8 mei 2023 – De praktijkstap

De studiebelasting van de groepscursus bedraagt 30-45 uur. Voorafgaand aan iedere lesdag dient er online leerstof te worden doorgenomen en een opdracht te worden voorbereid.
De drie cursusdagen vinden deze keer plaats bij Collectie Overijssel in Zwolle (Eikenstraat 20).

Informatie en aanmelden

Beeld: VHIC

Data-Doe-Dag

Voor mensen, die zich bij collectiebeherende organisaties bezighouden met registratie, beheer, ontsluiting, gebruik of presentatie van collectiedata en -beelden is de eerste Data-Doe-Dag in Den Bosch op
17 april interessant.

Hoe zorg je ervoor dat je metadata op orde zijn? Hoe maak je informatie over erfgoed voor zoveel mogelijk mensen zichtbaar? Hoe verbind je digitale collecties met andere kennisbronnen? Hoe werk je met het Termennetwerk in uw systeem? Hoe schoon je data op? Hoe voorkom je de beruchte 404-melding? Hoe zet je crowdsourcing in? Hoe…  Tijdens de Data-Doe-Dag geven collega’s van erfgoedorganisaties tekst en uitleg in praktische werksessies en kan men terecht bij het data-clean-team. Neem dus vooral data en laptop mee.
Voor wie
Deze gratis dag is bedoeld voor iedereen die met collectiedata bezig is in een museum, archief, heemkundekring, bibliotheek, historische vereniging of elke andere organisatie met een erfgoedcollectie.

Programma
Het inhoudelijk programma loopt van 10:30 – 16:30 uur, inclusief lunch. Er zijn twaalf verschillende workshops in drie rondes; ter plekke kan men kiezen aan welke drie workshops men mee wil doen. Of bezoek het data-clean-team dat de hele dag klaarstaat. De dag staat in het teken van ‘doen’, maar er is natuurlijk genoeg gelegenheid om uw netwerk uit te breiden en kennis te delen met erfgoedcollega’s.
Bekijk het voorlopige programma en meldt u aan via de website van Netwerk Digitaal Erfgoed.

Beeld: NDE

Erfgoededucatienieuwsbrief

Dit jaar heeft Erfgoedpartners via K&C voor het eerst een nieuwsbrief verstuurd naar ICC’ers van alle scholen in de provincie Groningen om de Erfgoededucatieprojecten onder de aandacht te brengen. De nieuwsbrief zal drie keer per jaar worden verspreid onder de cultuurcoördinatoren van de basisscholen in de provincie Groningen.

In de nieuwsbrief worden drie projecten onder de aandacht gebracht, die te maken hebben met bodemvondsten. De Nederlandse bodem zit vol geheimen. Als je op de juiste plekken graaft, vind je sporen van mensen die er vroeger
woonden. Denk aan restanten van gebouwen, huizen en huisraad, kledingstukken, schoeisel en botten van mensen en dieren.

Bodemvondsten leren ons over het verleden. Hoe mensen toen woonden en werkten, wat ze deden in hun vrije tijd, welke feesten ze vierden en welke attributen ze daarbij gebruikten. Maar ook hoe ze oorlog voerden en hoe ze huis en haard verdedigden tegen indringers. In Groningen worden allerlei educatieve projecten aangeboden op het gebied van bodemvondsten. Lees de nieuwsbrief en ontdek meer Erfgoededucatieprojecten!

Beeld: Klooster Yesse; foto: Geert Job Sevink
 

Erfgoedvrijwilligers in de schijnwerpers met landelijke kennisquiz

Erfgoedvrijwilliger.nl doet een oproep aan alle erfgoedvrijwilligers in Nederland. Weet u alles over het begeleiden van bezoekers, uitvoeren van re-enactment of het onderhouden van collecties? Van 13 maart tot en met 7 mei 2023 kunnen erfgoedvrijwilligers hun kennis laten zien tijdens de digitale voorronde van de landelijke kennisquiz voor erfgoedvrijwilligers. Hier vindt u vindt de quiz. Het spelen van de quiz duurt ongeveer een kwartiertje.
 
Per provincie wordt de vrijwilliger met de meeste punten in de digitale voorronde uitgenodigd om deel te nemen aan de grande finale op
30 juni 2023 in het Nederlands Openluchtmuseum. De finalisten mogen als teamgenoot een collega-vrijwilliger meenemen van de erfgoedorganisatie waar zij werkzaam zijn. Samen strijden zij tegen de vrijwilligers uit de andere provincies. De winnaar mag zichzelf de Slimste Erfgoedvrijwilliger noemen en ontvangt een cheque ter waarde van €2000 voor de
erfgoedorganisatie om vrij te besteden.

De erfgoedsector in Nederland draait door de inzet van vele duizenden vrijwilligers. Deze vrijwilligers zetten zich in voor het behouden, onderzoeken en beleven van erfgoed. Daarvoor hebben zij ieder hun eigen deskundigheid. Met de landelijke kennisquiz van Erfgoedvrijwilliger, wordt deze kennis getest én vrijwilligerswerk in de erfgoedsector in het zonnetje gezet. De landelijke kennisquiz wordt mede mogelijk gemaakt door het Fonds voor Cultuurparticipatie en is een initiatief van Erfgoedvrijwilliger.nl. Erfgoedvrijwilliger.nl draagt bij aan een toekomstbestendige erfgoedsector en is een samenwerking tussen de Nederlandse erfgoedhuizen, waaronder Erfgoedpartners in Groningen.

Beeld: vrijwilligers in de tuin van
Museum Klooster Ter Apel;
foto: Elmer Spaargaren

Excursie Molenwerkgroep Oost-Groningen

De Molenwerkgroep Oost-Groningen heeft weer een excursie georganiseerd. De excursie is op zaterdag 15 april 2023. Deze keer worden vier molens in Duitsland bezocht namelijk Mühle Remels te Uplengen, De Goede Verwagting te Neuharlingersiel, Bockwindmühle te Dornumen en Mühle Nenndorf te Westerholt/Nenndorf.
De touringcar vertrekt om 08:00 uur bij Molen Berg te Winschoten en is naar verwachting omstreeks 18.00 uur weer terug. 

Rondom het middaguur verzorgt Claas Thaden voor de excursie-gangers in zijn molen de Goede Verwagting een lunch. De deelnemers worden gestimuleerd hiervan gebruik te maken. Uiteraard kan ook de ‘eigen boterham’ worden meegenomen.
Opgeven kan via de website van Molenwerkgroep Oost-Groningen – eventueel met de extra opmerking dat u geen gebruik maakt van de lunch.

De totale kosten per persoon van de excursie – de reis inclusief de lunch – bedragen € 35,- voor de eigen werkgroepleden en € 40,- voor gasten. Als u kiest voor een eigen lunch kan hiervan 15 euro worden afgetrokken, de kosten worden dan
€ 20,- respectievelijk € 25,-. De excursiebijdrage graag al vooraf overmaken op de bankrekening van de Molenwerkgroep: NL55 INGB 0003 0251 39 ten name van Molenwerkgroep Oost-Groningen onder vermelding van uw naam. Er kan ook in de bus worden betaald.

Beeld: de te bezoeken molens;
foto: Molenwerkgroep Oost-Groningen

Tentoonstelling
Heksen van de Ruiten Aa Museum Klooster Ter Apel

In het tentoonstellingenoverzicht van Erfgoednieuws maart 2023 is helaas onjuiste informatie gegeven over de data waarop de tentoonstelling Heksen van de Ruiten Aa in Museum Klooster Ter Apel te zien is. De tentoonstelling is te zien van 15 april tot en met 3 september.

Tussen 1587 en 1597 vonden drie heksenprocessen in de streek
Westerwolde plaats waarbij
23 mensen om het leven kwamen. Wat was de reden hiervoor, wie waren erbij betrokken en welke rol speelde het Klooster in Ter Apel? De heksenvervolging in Westerwolde ging de boeken in als één van de dodelijkste!

Beeld: affiche tentoonstelling

Collectie Groningen uitgelicht

De originele koek-stans uit ongeveer 1931 van de Bruintje Beer-koekjes van Branbergen uit Musselkanaal, een van de topstukken uit de collectie van het Streekhistorisch Centrum.

Bruintje Beer werd bedacht in 1920. De Engelse krant Daily Express was op zoek naar een leuk stripverhaal dat ze elke dag in de krant kon plaatsen. Mary Tourtel was de vrouw van een van de eigenaars van de krant en bedacht, tekende én schreef de strip. De verhaaltjes gaan over het beertje Rupert dat allerlei avonturen beleeft.

In november 1929 stond Rupert voor het eerst ook in een Nederlandse krant, het Handelsblad, en vanaf 1930 in het Nieuwsblad van het Noorden. In de Nederlandse vertaling kreeg Rupert de naam
Bruintje Beer. De strip was een groot succes. Er werden niet alleen boekjes van de verhalen gemaakt, maar Bruintje Beer en zijn vriendjes verschenen ook op kalenders, kaartjes, spelletjes en puzzels.

En ook als koekje. Branbergen kreeg in 1931 toestemming om het beertje in koekvorm uit brengen en vanaf dat moment verscheen Bruintje Beer als nieuw beeldmerk op de verpakking van de koekjes, op de vrachtauto’s en in de advertenties.

De stans is een cilinder van ijzer en messing. Met de cilinder werden mallen gegoten waarmee op een lopende band koekjes uit deeg werden gestanst. Hiermee zijn de beroemde Bruintje Beer-biscuits gemaakt. De rol had een capaciteit van zesendertig stuks.

Beeld: Anton Tiktak, Arte del Norte

Cursus Erfgoeddocent

column-icon

2023

clock

  

column-icon

diverse locaties

Erfgoed aan Tafel

column-icon

17 maart

clock

column-icon

Cursus Begraven met Beleid

column-icon

5 en 6 april

clock

10:00-15:45

column-icon

Doopsgezinde kerk Groningen

alt_textalt_text

Erfgoedloper is een uitgave van ERFGOEDPARTNERS Stichting Erfgoedpartners Lopende Diep 8 Groningen, Gr 9712 NW Netherlands (050) 313 00 52. Reacties en kopij: info@erfgoedpartners.nl.

Deze nieuwsbrief kon tot stand komen mede dankzij de jaarlijkse subsidie van de Provincie Groningen.

Wanneer u de Erfgoedloper niet langer wenst te ontvangen,
kunt u dit aangeven door op deze link te klikken.

Let op: als u zich afmeldt, ontvangt u geen enkele mail meer van Erfgoedpartners en Centrum Groninger Taal & Cultuur. Als u zich alleen voor de Erfgoedloper wilt uitschrijven, pas dan uw voorkeuren aan.

U ontvangt deze mail omdat u ingeschreven bent voor onze nieuwsbrief.

Copyright (C) 2023 Stichting Erfgoedpartners All rights reserved.

Stuur deze mail door naar een vriend
Update profiel

Email Marketing Powered by Mailchimp