Doelgroep
Het project Turf in het Zuidelijk Westerkwartier is bedoeld voor de leerlingen van groep 7 en 8.

Inhoud
Het dorp Nuis is onderdeel van de gemeente Westerkwartier. Na een periode van afwezigheid van menselijke bewoning, vestigden zich in de vroege Middeleeuwen weer mensen in het geïsoleerde en moerassige gebied waar nu de gemeente Marum ligt. Zo ook in het dorp Nuis, gelegen tussen de dorpen Marum en Niebert. Met Niebert vormt het nagenoeg een tweelingdorp. Ten zuiden van Nuis ligt het buurtschapje Willemstad.

Aanvankelijk werden alleen de zandruggen bewoond en ontgonnen, maar vanaf de 10e eeuw ging men over tot ontginning van de veengebieden, in langgerekte stroken ‘heerden’, loodrecht op de bewoonde ruggen. Deze heerden werden op de hogere gronden begrensd door elzensingels, zoals rond de Coendersborch en in de lager gelegen delen door sloten. Zo ontstonden de zogenaamde ‘opstrekkende heerden’. Sinds mensenheugenis strekken deze heerden zich uit tot aan de rivier ‘De Swarte Ryt’, de grensrivier tussen de Ommelanden en Fryslân.

Het hoogveen ten zuiden van de Jonkersvaart, rond Zevenhuizen, werd pas na 1600 op grote schaal afgegraven. In deze jongere ontginning ontbreekt het karakteristieke landschap van elzensingels. In tegenstelling tot de heerden bij Nuis, ontstond hier na ontginning van het hoogveen aanvankelijk heide. Pas in de vorige eeuw werden ook deze zuidelijke woeste gronden in cultuur gebracht en in akkers en grasland omgezet. Alleen nabij de Coendersborch bleef nog wat woeste grond liggen. In deze eeuw tenslotte, is nog naald- en loofbos aangeplant op het landgoed Coendersborch. In dit project brengen leerlingen een bezoek aan museum ‘t Rieuw waar zij leren baggelen.

Activiteiten in de school
Lesbrief over ontstaan van laag- en hoogveen.

Erfgoededucatie
Leerlingen leren over het ontstaan van het landschap, over het afgraven van het veen, en over de levensomstandigheden in de directe omgeving.

Inbreng ouders
Geen.

ICT-gebruik
Voor de  voorbereide les in de klas is een PowerPoint beschikbaar. Deze PowerPoint kunt u aanvragen bij Museum ’t Rieuw.

Bijzonderheden
Bij een bezoek aan het museum is het raadzaam oude kleren aan te trekken en schone mee te nemen. Laarzen aantrekken mag wel, maar is niet noodzakelijk.